Bờ biển của hai tỉnh Miền Trung là Hà Tĩnh và Quảng Bình dài 250 km là bờ biển trù phú, xinh đẹp và giàu tài nguyên sinh vật biển, nơi đây luôn thu hút rất nhiều khách du lịch. Chính vì thế người dân không chỉ sống bằng nghề đánh bắt cá mà còn sống bằng nghề du lịch. Cuộc sống của người dân nơi đây tưởng chừng đã tươi sáng hơn khi công ty gang thép Formosa đến từ Đài Loan mang lại cơ hội việc làm cho người dân. Thế nhưng, chỉ sau ít năm hoạt động đã thải ra một khối lượng khổng lồ chất độc hại ra biển, gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường biển, làm cho các sinh vật biển chết hàng loạt và để lại hậu quả lâu dài về hệ sinh thái.

Thảm hoạ này đã cướp mất việc làm của hàng trăm ngàn người lao động trong các ngành đánh bắt, nuôi trồng, và chế biến thuỷ sản. Các nghề nghiệp liên quan như du lịch, khách sạn, nhà hàng… cũng bị tê liệt. Nhiều gia đình lâm vào cảnh túng quẫn do thất nghiệp, rất nhiều người phải bỏ xứ sở để đi làm ăn xa, hay mượn ngân hàng hoặc vay tiền nóng để làm thủ tục xuất khẩu lao động. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu nhập chính của gia đình họ mà còn ảnh hưởng đến con em họ. Bởi từ đó, gia đình lâm cảnh khó khăn, nguy cơ các em phải bỏ học là rất cao.

Hiểu được những tác hại của sự cố Formosa gây ra cho môi trường biển, cho người dân, đặc biệt là các em còn đang trong lứa tuổi cắp sách đến trường, vì vậy trong 3 năm qua, Caritas Việt Nam với sự chung tay của các vị ân nhân trong và ngoài nước đã cấp học bổng cho 1.061 em thuộc các gia đình có hoàn cảnh khó khăn nằm trong địa hạt của 27 Giáo xứ (không phân biệt lương giáo) thuộc vùng biển bị nhiễm độc tại hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình. Mục đích của việc hỗ trợ học bổng nhằm giúp các em tiếp tục được đến trường, hướng các em đến tương lai tươi sáng hơn.

Em Đậu Hải Đăng, 15 tuổi, đang sống tại Kỳ Anh – Hà Tĩnh nghẹn ngào chia sẻ sau khi nhận học bổng: “Mẹ con bỏ đi từ khi con học lớp 2, giờ con sống cùng bố và em trai, bố con trước làm nghề biển, sau khi biển bị ỗ nhiễm thì làm thuê làm mướn. Cách đây 3 năm bố con bị tai nạn nặng, giờ nằm một chỗ không đi lại được, không ăn uống được gì, hiện giờ vẫn phải thường xuyên vào viện để chữa bệnh, giờ con vừa phải chăm sóc bố vừa phải lo cho em trai đang học lớp 4, mọi thứ rất khó khăn với con, con rất vui khi nhận được học bổng. Con xin cảm ơn Quý ân nhân đã giúp đỡ cho con có một phần học bổng để lo cho việc học. Con xin hứa sẽ cố gắng chăm học để sau này có thể lo được cho bố, cho em trai và trở thành người có ích cho xã hội.”

Còn em Lê Quốc Bảo, học lớp 8, đang sống tại xã Hộ Đô, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh chia sẻ: “Bố con bị bệnh tâm thần nên chỉ có mẹ là lao động chính, mẹ bán cá ngoài chợ. Khi môi trường biển bị ô nhiễm thì mẹ không buôn bán được nữa nên gia đình con rất khó khăn, mẹ không có tiền nên phải vay mượn tiền để đóng học phí cho con. Con mong muốn sau này trở thành bác sĩ để chữa bệnh cho mọi người. Con rất vui khi nhận được học bổng. Con xin cảm ơn Quý ân nhân đã giúp con có học bổng, con xin hứa sẽ cố gắng học tập để sau này trở thành người có ích cho xã hội. Con cũng ước mơ môi trường biển sẽ luôn được mọi người quan tâm và bảo vệ…”

Cô Nguyễn Thị Xinh, mẹ em Nguyễn Thị Hương hiện đang sống trong căn nhà tình thương tại xã Thạch Lạc, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh chia sẻ: “Chồng con và hai con gái đều bị câm điếc, con gái lớn hiện đang đi học may, còn bé út mặc dù bị câm điếc nhưng vẫn được học trường nhà nước và hiện đang học lớp 9. Chồng con trước làm nghề biển, từ khi biển bị ô nhiễm đến nay thì không có việc, hai vợ chồng giờ làm thuê làm mướn để kiếm sống, cái ăn cái mặc lúc đủ lúc thiếu. Khi nhận được học bổng từ Caritas, vợ chồng chúng con rất vui vì có tiền để lo cho bé Hương tiếp tục việc học. Con cũng mong là bé học tốt để sau này có thể tự lo cho bản thân.”

Bên cạnh việc trao học bổng cho các em, dự án còn bao gồm những buổi sinh hoạt như tổ chức tập huấn cho phụ huynh kỹ năng thúc đẩy việc học của con cái, dạy nhân bản Kitô giáo cho các em, tổ chức sinh hoạt nhóm, truyền thông phương pháp thu gom và xử lý rác thải cho các cộng tác viên. Mỗi năm một lần các em thực hiện chiến dịch thu gom rác thải tại nơi Giáo xứ mình sống. Tổng kinh phí dự án dành cho các em trong 3 năm là 5.210.050.000 VNĐ.

Đến nay, sau ba năm thực hiện, dự án đã mang lại hiệu quả thiết thực, đã hạn chế và giảm thiểu số học sinh, sinh viên phải bỏ học do hoàn cảnh gia đình khó khăn. Tuy nhiên, có những em phải bỏ học giữa chừng vì gia đình quá khó khăn cần phải đi làm kiếm thêm thu nhập để lo cho cuộc sống gia đình. Bên cạnh đó, ở cuối các cấp, các em không tiếp tục hoặc không thi đậu tốt nghiệp, đại học nên có sự thay đổi về số lượng nhận học bổng hàng năm.  
Hiện nay, phần đa các gia đình ở những Giáo xứ vùng ven biển bị ô nhiễm đã ổn định công ăn việc làm và ổn định cuộc sống. Tuy nhiên, vẫn còn một số trường hợp đặc biệt khó khăn cần được tiếp tục hỗ trợ.

Ước mong sao dẫu hoàn cảnh có khó khăn, các em vẫn luôn phấn đấu vươn lên, học giỏi để trở thành những người có ích cho xã hội, đặc biệt là ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường.

PTT – Caritas Việt Nam